به گزارش تودی بیمه، یکی از رایج‌ترین سوالاتی که همواره دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌پرسند این است که چگونه موضوع مناسب برای پایان نامه و رساله دکتری خود پیدا کنیم.؟ انتخاب موضوع رساله دکتری

انتخاب موضوع پایان نامه کاری آسان نیست و اغلب دانشجویان از آن با عنوان کابوس انتخاب عنوان پایان‌نامه یاد می‌کنند.

برای انتخاب موضوع رساله دکتری باید فاکتورهایی را در نظر بگیرید. در ادامه این فاکتورها را بیان می‌کنیم.

چگونگی انتخاب موضوع رساله دکتری

توجه کنید که تنها داشتن یک ایده خوب برای نوشتن پایان نامه کافی نیست.

علاوه بر ایده، نحوه روش تحقیق شما، همچنین دسترسی شما به منابع مختلف علمی و آزمایشگاهی، سطح علمی شما و مدت‌زمانی که شما به پژوهش اختصاص داده‌اید، از جمله فاکتورهای مهمی هستند که به طور مستقیم روی کیفیت پایان نامه شما تاثیرگذار هستند.

این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به همین دلیل موضوع یک پایان نامه ممکن است برای یک دانشجو مناسب باشد و بتواند یک پایان نامه جامع و کامل در مورد آن موضوع بنویسد ولی همان موضوع برای فرد دیگری مناسب نبوده و آن دانشجو نتواند رساله‌ای موفق بنویسد. این فاکتورها عبارتند از:

۱. نو و جدید بودن موضوع رساله دکتری

نباید موضوع تکراری برای نگارش پایان نامه انتخاب شود. برای این که چک کنید که آیا موضوع انتخاب شما تکراری است یا نه، به سایت ایرانداک مراجعه کنید. برای آشنایی با نحوه ثبت موضوع پایان نامه و بررسی تکراری نبودن آن مطالب بیان شده در صفحات زیر را با دقت مطالعه کنید. 

معرفی ایرانداک

ایرانداک (Irandoc)

تکراری نبودن موضوع پایان نامه در ایران داک

شما می‌توانید از ایده‌هایی که نویسندگان مختلف در پایان نامه و مقاله‌های خود تحت عنوان “پیشنهادات آتی” بیان کرده‌اند به عنوان موضوع پایان نامه خود استفاده کنید.

۲. استاد راهنما

هنگامی که موضوع خود را انتخاب می‌کنید حتماً به علاقه و فیلد کاری استاد راهنمای خود نیز توجه کنید.

اگر استاد راهنمای شما اساساً با موضوع انتخابی‌تان مخالف باشد، باید موضوع دیگری را انتخاب کنید یا استاد راهنمای خود را تغییر دهید.

۳. داوران جلسه دفاع

هنگامی که راجع به موضوع رساله خود تصمیم می‌گیرید، توجه کنید که شما قرار است از پایان نامه خود در حضور اساتید و داوران دفاع کنید. در نهایت قرار است داوران پایان نامه و اساتید، موضوع و محتوای پایان نامه شما را آنالیز کنند، در جلسه دفاع از شما سوال بپرسند و به کار تحقیقی شما نمره دهند.

بنابراین موضوع پایان نامه باید طوری انتخاب شود که از نظر داوران پایان نامه نیز مورد توجه باشد. تقریباً این به زمان‌بندی و توانایی شما برای توجیه تحقیقات و موضوع پیشنهادی شما بستگی دارد؛ زیرا همواره فناوری‌های و نظریه‌های مختلف جدید مطرح شده و تکنیک‌ها و نظریه‌های قدیمی منسوخ می‌شوند.

۴. زمان و منابع

هنگامی که چندین ایده برای پایان نامه دارید، موضوعی را انتخاب کنید که قابل بررسی بوده و منابع کافی برای بررسی آن‌ در دسترس باشد. همچنین در انتخاب موضوع به زمان خود توجه کنید. موضوعی را که انتخاب می‌کنید آن‌قدر وسیع و گسترده نباشد تا بتوانید در مدت زمانی که دارید پایان نامه خود را تکمیل کنید.

۵. علاقه دانشجو

یک دانشجوی دکتری برای نگارش پایان نامه خود حداقل ۵ سال زمان صرف مطالعه مقالات و پژوهش‌های مختلف از سایت‌های معتبر علمی خواهد کرد.

 بنابراین موضوعی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید تا در طول نگارش پایان نامه خود دلسرد نشوید.

همچنین انتخاب موضوع رساله، تعیین کننده فیلد کاری شما بعد از فارغ‌التحصیلی و در بازار کار است. بنابراین شما به عنوان دانشجوی دکتری، انتخابی سرنوشت‌ساز دارید.

۶. استخراج مقاله و کتاب از پایان نامه

توجه کنید که یک دانشجوی دکترا برای این که بتواند مجوز دفاع از پایان نامه را از دانشگاه اخذ کند، چند مقاله در ژورنال‌های معتبر داخلی و خارجی چاپ کند. (برای دانشگاه‌های مختلف تعداد مقالات و نوع ژورنال متفاوت است)

بنابراین موضوعی را که برای پایان نامه انتخاب می‌کنید باید این پتانسیل را داشته باشد که بعد از نگارش بتوانید از آن مقاله استخراج کنید.

نکات کاربردی در انتخاب موضوع رساله دکتری

رساله دکتری، تخصصی ترین پایان نامه است. با ارائه این رساله، شما میتوانید مدرک phD خود را کسب کنید. اما برای این کار باید رساله دکتری شما، از کیفیت بالایی برخوردار باشد. برای دست یابی به این هدف، باید در ابتدا موضوع بسیار مناسبی را برای رساله دکتری خود، انتخاب کنید. به این دلیل که، تمام محتویات انجام رساله دکتری، بر پایه انتخاب یک موضوع و مشکلات و اتفاقات مرتبط با آن موضوع انجام میگیرد. این مقاله به منظور آشنایی دانشجویان با نکات کاربردی در انتخاب موضوع رساله دکتری، تهیه شده است.

نکات کاربردی در انتخاب موضوع رساله دکتری

۱-ابتدا باید نکات اولیه در انتخاب موضوع رساله دکتری را رعایت کنید:

• درباره موضوعاتی که به آنها علاقه دارید، اطلاعات کسب کنید. همچنین آنها را به طور مجزا مورد بررسی قرار دهید.
• نظر خواهی کنید و موضوعات دیگر پیشنهادی را بررسی کنید.
• با نظر خواهی از استاد راهنما و دیگر دانشجویان، چند موضوع را جدا کنید. و درباره آنها اطلاعات کامل تری کسب کنید
• با توجه به نکات اولیه، نکات کاربردی در انتخاب موضوع رساله دکتری را روی موضوعات، لحاظ کنید:
• اولین نکته حائز اهمیت در انتخاب موضوع رساله دکتری، علاقه دانشجو به موضوع است.
• به این موضوع توجه داشته باشید که، چقدر در حوزه موضوع انتخابی مهارت دارید. مهارت هایی مانند تجزیه و تحلیل کردن داده ها، جمع آوری اطلاعات، استعداد در ایده دهی در رابطه با موضوع انتخابی و…
• موضوعی انتخاب کنید که، جدید و در حوزه مشکلات به روز باشد. از انتخاب موضوعات تکراری جدا خودداری کنید.
• سعی کنید موضوعی انتخاب کنید که، از دید اجتماعی و فرهنگی، همچنین در حوزه تخصص خود با ارزش و کاربردی باشد.
• موضوع رساله دکتری، باید در سطح منطقه، کشور یا جهان دارای مشکل و دغدغه ساز باشد.
• با تخیل و رویا موضوع انتخاب نکنید و راه حل های دور از واقعیت ارائه ندهید. از موضوعات کاملا منطقی و واقعی انتخاب کنید.
• موضوعات کاربردی انتخاب کنید. که بتواند نیاز حوزه اختصاصی خود را، در مدت زمانی معقول بر طرف کند.
• بتوانید آن را به عنوان دغدغه جامعه و مردم مطرح کنید.
• موضوعی انتخاب کنید. که بتوانید بر اساس آن سوال و فرضیه ارائه دهید.
• زمانی که میخواهید به سوالات جواب بدهید. راه حل های کاری و مناسب وجود داشته باشد.
• زمانی که قصد انجام تحقیقات را دارید، با مشکلات غیر قابل حل، روبه رو نشوید.
• حداکثر در طول یک سال، بتوانید از صفر تا صد رساله را انجام دهید. (یعنی از زمان انتخاب موضوع تا زمان دفاع از رساله)
• نمونه‌ موردی، در مورد موضوع شما وجود داشته باشد. که بتوانید آن را بررسی کنید. همچنین منابع معتبر برای تحقق در باب موضوع انتخابی وجود داشته باشد.
• بتوانید در زمانی مشخص، با یکی از روش های تحقیق، اطلاعات مورد نظر خود را جمع آوری کنید.
• تمام اطلاعات مورد نیاز برای انجام رساله، قابل استخراج باشد.
• بتوانید ایده های جدیدی از تحقیقات به دست آورید.
• موضوع رساله و تحقیقات در حوزه آن، قابلیت چاپ به عنوان مقاله را داشته باشد.

۲-  تصمیم قطعی در انتخاب موضوع رساله دکتری :

• یک فهرست از موضوعاتی که ویژگی های بالا را دارا هستند، تهیه کنید.
• به طور کاملا منطقی، تمام جوانب هر موضوع را مورد بررسی قرار دهید.
• در همین مرحله، موضوعاتی را که از بقیه دشوار تر است را حذف کنید.
• موضوعات انتخابی را به حداقل دو تا حداکثر سه موضوع برسانید.
• در حضور استاد راهنما، تمام جوانب و اطلاعات مورد نیاز برای موضوع را بررسی کنید.
• پس از آن سعی کنید با استادان دیگر نیز، راجع به موضوعات مشورت کنید.

۳- محدوده تحقیقات را کوچک تر کنید:

• موضوع نهایی را از نظر علمی بررسی کنید. سپس آن را در قالب موضوع رساله دکتری ارائه شود.
• در مورد موضوع نهایی رساله، مجددا به صورت کامل تر، با استاد راهنما مشورت شود.
• پس از مشورت با استاد راهنما و بررسی مشکلات، اصلاحات مورد نیاز در خصوص موضوع انجام شود.
• سپس برای تدوین و بررسی روش های تحقیق در موضوع رساله دکتری، مطالعات علمی انجام شود.
• تمامی سوالات و مشکلاتی که در باب موضوع رساله دکتری وجود دارد را، در قالب سوال و فرضیه یادداشت کنید.
• سوالات و فرضیه مورد استفاده در رساله را با توجه به، مشورت استاد راهنما تایید و نهایی کنید.

۴- مرحله آخر و انجام سایر مسائل مربوط به انتخاب موضوع رساله دکتری :

• روش انجام تحقیقات خود را در باب موضوع انتخابی، مشخص کنید.
• محل و جامعه مورد نظر برای انجام تحقیقات را مشخص کنید.
• نحوه جمع آوری اطلاعات و ابزار مورد استفاده را مشخص کنید.
• اگر قرار بر استفاده از پرسشنامه است. نحوه استفاده از روایی و پایایی را تعیین کنید.
• نحوه تحلیل آماری و استفاده از آنها را، تعیین کنید.
• مراحل علمی کار را مانند تهیه پروپوزال، انجام دهید.
• گزارش مربوط به انجام تحقیقات را تدوین کنید.
• تدوین نتایج تحقیقات را تجزیه و تحلیل کنید.
• محدودیت های محیطی و تحقیقاتی، را در انجام تحقیقات مربوط به موضوع را پیدا و بررسی کنید.
• پیشنهاد های خود را برای جواب به فرضیه ها و سوالات ارائه دهید.
• پس از انجام تمام موارد فوق، شما توانسته اید یک موضوع بسیار کاربردی و حرفه ای برای رساله خود انتخاب کنید.

ویژگی ساختاری موضوع برای عنوان رساله دکتری

برای نوشتن موضوع انتخابی، برای عنوان رساله باید ساختار نوشتاری اصولی را دنبال کنید. عنوان رساله باید به گونه ای نوشته شود. که هویت رساله را حفظ کند. یعنی باید مشخص کند که، محتوای رساله در رابطه با چه موضوعی است. از طرفی عنوان باید از جذابیت خاصی برخوردار باشد. تا هنگام خوانده شدن، این احساس را به خواننده منتقل کند که، این مقاله ارزش خوانده شدن را دارد.

از طرفی زمانی که به دنبال نمونه رساله های با کیفیت هستید، معمولا فقط عنوان آن را میخوانید و بر اساس آن انتخاب میکنید. بنابراین عنوان رساله بسیار حائز اهمیت است. با توجه به اینکه عنوان رساله، چند کلمه است. اما همین چند کلمه باید نشان دهنده اصلی ترین سوال رساله باشد.

عنوان رساله ، میتواند بین ۱۰ تا ۱۵ کلمه باشد. همچنین باید ماهیت کلی رساله را بیان کند. باید کلمات کلیدی در عنوان ذکر شده باشد و نشان داده شود که، چگونه قرار است در مورد آنها تحقیق کنید. عنوان رساله دکتری برای دانشجویان، نشان دهنده و تعیین کننده چهار چوب کاری آنها در بازار کار است.

در اینجا هفت نکته دیگر برای ایده‌پردازی و نحوه انتخاب موضوع رساله دکتری آورده‌ایم:

1. در نظر گرفتن حوزه علاقه‌مندی و دانش خود

یکی دیگر از مسائل مهم در نحوه انتخاب موضوع رساله دکتری در نظر گرفتن علاقه‌مندی خود به زمینه تحقیقاتی است. موضوع رساله شما باید مورد توجه خودتان، مشاورتان و جامعه تحقیق قرار گیرد. اگر اینگونه نباشد، ممکن است حفظ انگیزه یا فروش ایده دشوار باشد. سعی کنید از انتخاب موضوعاتی که زیاد مورد مطالعه قرار گرفته‌اند بپرهیزید، زیرا ایجاد علاقه در چنین موضوعاتی دشوار خواهد بود. شما یک موضوع رساله‌ای می‌خواهید که علاوه بر جلب توجه دیگران توجه خودتان را نیز جلب کند. وقتی موضوعی را انتخاب می‌کنید که برای شما مهم و جالب است چیزهای بیشتری برای گفتن خواهید داشت و بهتر خواهید نوشت. به طور کلی، اگر موضوعی را که انتخاب می‌کنید برای خودتان جالب باشد، خواننده شما نیز آن را جالب می‌بیند.

2. مشخص کردن طول و مدت زمان رساله

موضوعی را که انتخاب می‌کنید باید متناسب با مدت زمان تعیین شده برای انجام رساله دکتری باشد. دانشجویان غالباً موضوعاتی را انتخاب می‌کنند که بسیار گسترده است و نمی‌توانند آن را در مدت زمان تعیین شده برای انجام رساله به درستی پوشش دهند. موضوعی را که انتخاب می‌کنید باید محدود و تعریف شده باشد و در یک جهت جدید قرار گیرد. موضوعات محدود و مشخص منجر به مشاهده دقیق می‌شوند، درحالیکه موضوعات گسترده به مسائل بسیاری قابل تعمیم هستند. توجه به این نکته نیز مهم است که مباحث رساله باید با توجه به عواملی مانند منطقه جغرافیایی، مدت زمان تعیین شده، منابع و امکانات در دسترس شما به راحتی قابل کنترل باشد، بنابراین موضوع انتخابی نباید آنقدر هم محدود باشد که هنگام تحقیق کردن و جمع‌آوری اطلاعات با مشکل مواجه شوید.

3. در دسترس بودن منابع و امکانات

یکی دیگر از موارد مهم در انتخاب موضوع رساله دکتری بررسی نیازهای علمی و امکانات مورد نیازتان است. در انتخاب ایده خود همیشه به نقاط قوت و ضعف و همچنین به محدودیت‌های موجود توجه داشته باشید. موضوعی را انتخاب کنید که بتوانید در آن مطلب پیدا کنید. حتماً توجه کنید که بتوانید رساله خود را با جزئیات کافی پیش برید. اگر با کمبود اطلاعات و منابع مواجه شدید سعی کنید دو یا سه موضوع را مطرح کنید. برخی از تحقیقات نیاز به امکانات یا تجهیزات خاصی دارد. بنابراین قبل از به تصویب رساندن موضوع خود توجه کنید که دانشگاه و محل تحصیل شما می‌تواند این امکانات را در اختیار شما قرار دهد. در غیر این صورت ممکن است تحقیقات شما متوقف شود یا برای ادامه تحقیقات متحمل هزینه‌های گزاف شوید. بسیار پیش آمده است که دانشجویان پس از ماه‌ها صرف وقت در حوزه‌های تحقیقاتی خود، در میانه‌های راه به دلیل در دسترس نبودن امکانات مورد نیاز مجبور به تغییر موضوع خود شده‌اند و غالباً با کمبود وقت مواجه می‌شوند.

4. بررس کتاب ها و مقالات

هنگامی که کتاب‌ها، مقالات و منابع موجود را بررسی می‌کنید به سمت یک موضوع خاص گرایش پیدا می‌کنید. سعی کنید از چند شماره اخیر از برترین مجالات در حوزه انتخابی خود را مطالعه کنید و مقالات پر استناد آن‌ها را نیز ببینید. همچنین می‌توانید منابع مقالات مفیدی را که قبلاً مطالعه کرده‌اید بررسی کنید تا به منایع مفیدتری دست یابید. هنگام جست و جوی موضوع رساله می‌توانید از مطالب درسی خود نیز کمک بگیرید. داتش خود را دست کم نگیرید، شما در طول سال‌ها به سختی مطالعه کرده‌اید و چیزهای زیادی یاد گرفته‌اید. علاوه بر خواندن و مطالعه تحقیقات فعلی، کارهای جدید را نیز دنبال کنید. حتی خوب است مصاحبه‌هایی را به صورت حضوری، تلفنی و یا پست الکترونیکی با چهره‌های برجسته حوزه تحقیقاتی خود انجام دهید. دانشجویان تحصیلات تکمیلی اغلب به فکر تنظیم چنین مصاحبه‌هایی نمی‌افتند، اما می‌تواند مکمل مؤثری برای تحقیق و انتخاب موضوع رساله شما باشد.

5. تجزیه و تحلیل کردن و پرهیز از پرداختن به خلاصه پردازی

رساله ایده یا نظریه‌ای است که برای آن شواهدی جمع می‌شود و به طور منطقی مورد بحث قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در انتخاب موضوع رساله این است که موضوع باید به تجزیه و تحلیل تقضای فعلی یا آینده بپردازد. به یاذ ذاشته باشید که هنگام جست و جوی یک موضوع، رساله شما باید برای حل یک مسدئله واقعی تلاش کند و باید حاوی کارهای نظری محکم و همچنین نتایج تجربی باشد. این هم باید به تحقیقات موجود متصل باشد و هم بر تجزیه و تحلیل متمرکز باشد.

6. قابل قبول بودن موضوع

بهتر است قبل از نوشتن کامل پیشنهاد تحقیق خود، ایده‌های خود را با استاد راهنمای خود در میان بگذارید و شرح مختصری در مورد موضوع خود ارئه دهید. به یاد داشته باشید که اگر موضوع شما آنچنان که فکر می‌کردید قوی و مورد قبول نبود، معمولاً تغییر ایده در مراحل اولیه رساله پذیرفتنی است. فقط مطمئن شوید که زمان کافی برای شروع موضوع جدید را دارید و همیشه با استاد راهنمای خود مشورت کنید.

7. نترسیدن از تغییر موضوع

در ابتدا لازم نیست فقط یک ایده داشته باشد. شما می‌توانید ایده‌های خود را به استاد راهنمای خود ارائه دهید، که به شما کمک کند کدام می‌تواند امیدوارکننده باشد. اگر استاد شما به موضوع انتخابی علاقه‌مند باشد، در کمک و پشتیبانی شما بسیار بیشتر سرمایه‌گذاری خواهد کرد. همچنین آن‌ها ترجیح می‌دهند که رساله خوبی بنویسید تا اینکه صفحات رساله خود را با مطالب نامناسبی و ناکارآمدی پر کنید.

بازدیدها: 6